Advies aan overheid: zet gezondheid omwonenden op één tijdens verduurzaming Tata
De overheid moet aan de vooravond van de verduurzaming van Tata Steel IJmuiden harde gezondheidsvoorwaarden stellen aan het bedrijf. Dat zegt de nieuwe Expertgroep Gezondheid IJmond. Voorzitter en hoogleraar Marcel Levi: “De verduurzamingsplannen van Tata Steel zijn een logisch en noodzakelijk moment om de gezondheid voortaan wel maatgevend te laten zijn.” Maar daar is volgens de Expertgroep nog veel voor nodig.
Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) riep de Expertgroep in het leven na een RIVM-rapport van afgelopen september. Daaruit bleek dat IJmonders eerder ziek worden en ruim 2 maanden korter leven door de aanwezigheid van Tata Steel.
De onafhankelijke groep onderzoekers onder aanvoering van Levi heeft als taak om ‘gevraagd en ongevraagd’ adviezen te geven aan de staatssecretaris over alles wat te maken heeft met milieu en gezondheid en de IJmond. In het bijzonder ook over de verduurzaming van Tata Steel Nederland en de daarvoor noodzakelijke maatregelen.
Net als de Onderzoeksraad voor Veiligheid een jaar geleden, concludeert de Expertgroep dat er in de afgelopen vijftig jaar onvoldoende aandacht is geweest voor de gezondheid van de omwonenden van Tata Steel. Dat heeft nog steeds gevolgen voor de buurt: eerdere exorbitante uitstoot van lood door het staalbedrijf zit nog steeds in de bodem van de IJmond. Lood heeft een sterke negatieve invloed op IQ.
Advies
Er is in de afgelopen vijf jaar al veel verbeterd, ziet de Expertgroep, maar er is nog steeds veel nodig om de volksgezondheid in de IJmond echt prioriteit nummer één te maken bij Tata Steel en de overheid. Dat staat in het eerste advies dat Levi vandaag in Den Haag aan staatssecretaris Vivianne Heijnen overhandigde.
Als de adviezen worden opgevolgd, is het de eerste keer dat gezondheidsdoelstellingen concreet in de vergunningen van Tata Steel worden opgenomen,
Concretere getallen
Ten eerste krijgt Tata Steel een tik op de vingers: het bedrijf is volgens de Expertgroep te vaak te onduidelijk over de precieze cijfers van hun eigen uitstoot. Tata baseert toekomstplannen en prognoses op globale percentages van de uitstoot. Als we de gezondheidsschade van Tata Steel willen terugbrengen, moet dat concreter, zegt Levi:
“Zonder de feitelijke gegevens over de absolute waarden van gemeten uitstoot en wat verwachtingen zijn, blijft het gissen naar de effecten”.
De Expertgroep ziet dus wel dat Tata Steel de laatste vijf jaar met allerlei verbeteringen uit de zogenaamde Roadmap Plus veel meer heeft gedaan dan de decennia ervoor om de schadelijke uitstoot van het terrein omlaag te brengen.
Maar door de vage cijfers blijft het toch ‘onduidelijk of de Road Map Plus en Groen Staal-plan daadwerkelijk een positief effect hebben op de gezondheidsrisico’s voor de omgeving’, schrijft de Expertgroep in het advies van vandaag.
Daar ligt ook een schone taak voor de overheid, zegt het advies. Die moet veel strengere regels opstellen voor het bedrijf en die ook handhaven. Dat moet kunnen, zegt de Expertgroep. Sterker nog: nu Tata Steel aan de vooravond van verduurzaming staat, met de bouw van nieuwe ovens, is het tijd om de teugels goed in handen te nemen.
Levi: “Het is duidelijk dat de huidige uitstootnormen onvoldoende zijn om de gezondheid van de inwoners van de IJmond te borgen. Dit is het moment daar een stuk ambitieuzer in te worden.”
Ook gezondheidseffecten meten
De Expertgroep raadt aan dat Tata Steel om vergunningen te krijgen voor de bouw van hun nieuwe fabrieken niet alleen een Milieu Effecten Rapportage (MER) moet opstellen, maar ook verplicht een Gezondheid Effecten Rapportage (GER).
Dat betekent dat niet alleen de impact van Tata’s uitstoot op de natuur in beeld moet worden gebracht, maar ook de gevolgen voor de volksgezondheid. Zoiets lijkt misschien vanzelfsprekend, maar Tata Steel heeft nog niet eerder zo’n GER hoeven maken. De expertgroep houdt zichzelf nu aanbevolen om mee te helpen zo’n GER op te stellen.
Het is nog niet duidelijk in welke mate de staatssecretaris het advies van vandaag gaat opvolgen. Tata Steel zegt in een eerste reactie ‘waardevolle aanknopingspunten voor de Groen Staal-transitie te zien’.